De boerka: van een verbod word je niet vrijer.
Dat was een kernachtige reactie van Eelco Bosch van Rosenthal: Dus er is een rel over een verbod dat er nog niet is op dingen die er niet zijn? Het vat de futiliteit van de ophef wel goed samen. PVV en de VVD maken veel herrie om niets. Of Welten al dan niet terecht een voorschotje neemt op handhaving, die vraag is eigenlijk al beantwoord. Als Welten precies hetzelfde had gezegd over milieuregels, dan vrees ik dat precies diezelfde partijen instemmend hadden gezwegen.
Interessanter is de achterliggende vraag: moet je boerka's bestrijden met een boerkaverbod? VVD en PVV voeren als voornaamste reden voor een boerkaverbod aan dat het de emancipatie van vrouwen in de weg staat. Vrouwen worden, in hun visie, gedwongen om een boerka te dragen, en dat kun je het beste bestrijden met ze te dwingen dat ding niet meer te dragen. Onvrijheid bestrijden met onvrijheid - zou het helpen?
Moslimvrouwen zelf voeren soms aan dat zij de boerka dragen uit vrije wil: zij willen zich conformeren aan wat Allah van ze vraagt. Mijn stelling is altijd geweest dat religie een kwestie is van mensenwerk. Met name openbaringsreligies voeren een claim op 'van God gegeven waarheid', maar vergeten daarbij te vermelden dat die 'openbaringen' vervolgens zijn geinterpreteerd, geherinterpreteerd, van commentaar voorzien en uitgedragen door mensen -voor het merendeel, helaas, mannen. Religie, en met name de daaruit voortkomende gedragsregels, is dus in grote mate cultureel-maatschappelijk bepaald. Het zou daarom goed zijn als vrouwen meer stem krijgen in religieuze instituties. De bekende Moslim-activiste Irshad Manjij pleit daar ook onophoudelijk voor: zij vindt dat vrouwen zelf ook meer Koran-interpretaties moeten kunnen geven.
Maar wat als die vrouwen de boerka nu zelf willen? vragen sommige activisten -veelal van linker zijde- zich af: moeten we hen dan niet in die wens steunen, zeker als ze al zo onder vuur liggen? Ik denk dat je in principe het recht om een boerka te dragen, moet verdedigen. Toch valt er op dit argument ook iets af te dingen. Het 'als ze het nu zelf willen'-argument gaan voorbij aan aan het gegeven dat er voor deze vrouwen vaak geen alternatief is, als ze het respect van de religieuze gemeenschap willen behouden. Want wat als je laagopgeleid bent en je man je geld beheert, je bewegingsvrijheid beperkt en je toekomst in zijn hand heeft? Dan heb je weinig keus, ook al wordt je strikt genomen niets verboden. Deze argumentatie gaat dus voorbij aan de subtiele en minder subtiele mechanismen van groepsdwang en onderdrukking waarmee vrouwen in religieuze groeperingen vaak te maken hebben. En juist in fundamentalistische kringen, waar het boerka vraagstuk speelt, is de groepsdruk zwaar.
Maar ook de PVV en de VVD schieten hun doel voorbij -gesteld dat hun doel is om vrouwen te bevrijden. Want kun je onvrijheid bestrijden met onvrijheid? En praktisch gezien: vrouwen die nu alleen buiten mogen komen met boerka, wat zullen die praktisch gezien aan dit verbod hebben? Zij zullen naar alle waarschijnlijkheid nog minder buiten mogen komen. Deze vrouwen hebben meer aan inburgeringscursussen, aan vrouwengroepen die zich met emancipatie bezighouden, aan mogelijkheden om economisch en maatschappelijk zelfstandiger te worden.
Als vrouwen een boerka willen dragen, soit. Maar het debat zal daarover met hen ,en met hun mannen, gevoerd moeten worden. Er is wat mij betreft maar één manier om het verschijnsel 'gedwongen boerka dragen' aan de kaak te stellen. Dat is alles doen om de zelfstandigheid en hun economische en maatschappelijke participatie van deze vrouwen te vergroten. Daarbij blijft het nodig om onvrijheid in religies aan te kaarten en op de agenda zetten – en dus activisten als . Maar ik zal dan ook met ze in debat willen - en met hun mannen. En activisten als Irshad Manji van harte te steunen. Maar een verbod zal niet helpen.
Interessanter is de achterliggende vraag: moet je boerka's bestrijden met een boerkaverbod? VVD en PVV voeren als voornaamste reden voor een boerkaverbod aan dat het de emancipatie van vrouwen in de weg staat. Vrouwen worden, in hun visie, gedwongen om een boerka te dragen, en dat kun je het beste bestrijden met ze te dwingen dat ding niet meer te dragen. Onvrijheid bestrijden met onvrijheid - zou het helpen?
Moslimvrouwen zelf voeren soms aan dat zij de boerka dragen uit vrije wil: zij willen zich conformeren aan wat Allah van ze vraagt. Mijn stelling is altijd geweest dat religie een kwestie is van mensenwerk. Met name openbaringsreligies voeren een claim op 'van God gegeven waarheid', maar vergeten daarbij te vermelden dat die 'openbaringen' vervolgens zijn geinterpreteerd, geherinterpreteerd, van commentaar voorzien en uitgedragen door mensen -voor het merendeel, helaas, mannen. Religie, en met name de daaruit voortkomende gedragsregels, is dus in grote mate cultureel-maatschappelijk bepaald. Het zou daarom goed zijn als vrouwen meer stem krijgen in religieuze instituties. De bekende Moslim-activiste Irshad Manjij pleit daar ook onophoudelijk voor: zij vindt dat vrouwen zelf ook meer Koran-interpretaties moeten kunnen geven.
Maar wat als die vrouwen de boerka nu zelf willen? vragen sommige activisten -veelal van linker zijde- zich af: moeten we hen dan niet in die wens steunen, zeker als ze al zo onder vuur liggen? Ik denk dat je in principe het recht om een boerka te dragen, moet verdedigen. Toch valt er op dit argument ook iets af te dingen. Het 'als ze het nu zelf willen'-argument gaan voorbij aan aan het gegeven dat er voor deze vrouwen vaak geen alternatief is, als ze het respect van de religieuze gemeenschap willen behouden. Want wat als je laagopgeleid bent en je man je geld beheert, je bewegingsvrijheid beperkt en je toekomst in zijn hand heeft? Dan heb je weinig keus, ook al wordt je strikt genomen niets verboden. Deze argumentatie gaat dus voorbij aan de subtiele en minder subtiele mechanismen van groepsdwang en onderdrukking waarmee vrouwen in religieuze groeperingen vaak te maken hebben. En juist in fundamentalistische kringen, waar het boerka vraagstuk speelt, is de groepsdruk zwaar.
Maar ook de PVV en de VVD schieten hun doel voorbij -gesteld dat hun doel is om vrouwen te bevrijden. Want kun je onvrijheid bestrijden met onvrijheid? En praktisch gezien: vrouwen die nu alleen buiten mogen komen met boerka, wat zullen die praktisch gezien aan dit verbod hebben? Zij zullen naar alle waarschijnlijkheid nog minder buiten mogen komen. Deze vrouwen hebben meer aan inburgeringscursussen, aan vrouwengroepen die zich met emancipatie bezighouden, aan mogelijkheden om economisch en maatschappelijk zelfstandiger te worden.
Als vrouwen een boerka willen dragen, soit. Maar het debat zal daarover met hen ,en met hun mannen, gevoerd moeten worden. Er is wat mij betreft maar één manier om het verschijnsel 'gedwongen boerka dragen' aan de kaak te stellen. Dat is alles doen om de zelfstandigheid en hun economische en maatschappelijke participatie van deze vrouwen te vergroten. Daarbij blijft het nodig om onvrijheid in religies aan te kaarten en op de agenda zetten – en dus activisten als . Maar ik zal dan ook met ze in debat willen - en met hun mannen. En activisten als Irshad Manji van harte te steunen. Maar een verbod zal niet helpen.
(Dit stuk werd in ingekorte vorm gepubliceerd in Trouw)
|