Jami's dag.

Vandaag is 11 september. Vandaag is Jami-dag. Vandaag presenteert het comité ex-moslims zich, nadat gister de verklaring van het steuncomité werd gelanceerd. Veel prominenten hebben getekend: hoogleraren Jos de Beus, Paul Cliteur, Wim Couwenberg, Afshin Ellian, Meindert Fennema; Andreas Kinneging, Arjo Klamer, Herman Philipse, David Pinto en Dick Swaab. Een aantal politici en oud-politici, meestens van rechterzijde: Joost Eerdmans en VVD-ers Henk Kamp, Arend Jan Boekestijn, Mark Rutte en Uri Rosenthal; ons aller Geert Wilders en oud-politica Ayaan Hirsi Ali; en Roel van Duijn, oud-GroenLinks kamerlid Evelien Tonkens en Dierenpartij-leider Marianne Thieme. Een aantal journalisten en publicisten: Cisca Dresselhuys, Thomas von der Dunk, Michiel Hegener (die het manifest schreef); Theodor Holman; Joshua Livestro, Max Pam; Paul Scheffer; Xandra Schutte, Jaffe Vink, Herman Vuijsje, Bernadette de Wit en Jolande Withuis; schrijvers Nelleke Noordervliet, Joost Zwagerman en Leon de Winter, cabaratiers Vincent Bijlo en Hans Teeuwen, oud-vredesactivist Mient Jan Faber; Ronny Naftaniel van het CIDI; Bart Jan Spruyt van de Edmund Burke Stichting; PvdA-regisseur Eddy Terstall; emeritus hoogleraar, oud-COC-voorzitter en oud-voorzitter van het humanisitisch verbond Rob Tielman; Dirk Verhofstadt (broer van-), van de belgische denktank Liberales; filmproducent Gijs van de Westelaken, Hans Blom, oud-directeur Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie; priester Antoine Bodar; Bert Janssens, directeur Humanistische Omroep, Rein Zunderdorp, voorzitter Humanistisch Verbond en tenslotte waterlanders Dick Pels, en August Hans ten Boef.

Even opvallend is wie het niet ondertekend hebben: de kopstukken van de PvdA (fractievoorzitter Jacques Tichelaar van de Tweede Kamer fractie en voorzitter Han Noten van de senaatsfractie) hadden al laten weten niet te zullen ondertekenen. Tichelaar kon zich 'niet distantieren van kabinetbeleid', waartoe de steunverklaring in feite wel opriep. Noten liet weten dat hij zich "gegijzeld" voelde "door een mediahype". Alexander Pechtold van D66 ook Jan Marijnissen (SP) tekenden niet.

Femke Halsema (GroenLinks) publiceerde haar brief aan voorzitter Michiel Hegener op haar website. "(Ik) beschouw de verdediging van (beide zijden van) de geloofsvrijheid als een inherent en principieel onderdeel van mijn werk als parlementariër. (...) Ondertekening van het manifest heeft voor mij weinig toegevoegde waarde. Bovendien hecht ik aan mijn eigen timing en keuze van woorden. ", schrijft zij. Daarnaast stelt ze: "De timing van verschijning van het manifest vind ik te ongelukkig. Ik stel het op prijs dat het steuncomité van 11 september naar de middag van 10 september is verschoven. Dit neemt niet weg dat het in de berichtgeving (met een halve dag verschil) wel degelijk een geheel zal vormen met de presentatie van de comité’s van ex-moslims, die bewust hebben gekozen voor 11 september. "

Tenslotte is in het manifest gekozen scherp afstand te nemen van de leer van de Islam, die geloofsafval zou verbieden (ettelijke passages zijn gewijd aan geloofsafval in landen als Sudan, Jemen, Pakistan, Maleisië etcetera). Echter, schrijft Halsema: "Als seculier politicus wens ik mij (...) niet te mengen in theologisch dispuut. Het maakt mij niet uit wat of waarin iemand gelooft, als hij of zij zich maar houdt aan de (grond)wet. Terecht wordt in het manifest de grondwet centraal gesteld, want daar gaat het om. Het is dan irrelevant dat in de islamitische leer (zoals overigens in elke geloofsleer) passages zijn te vinden die zich slecht verhouden tot de grondwet, zolang elke gelovige maar leeft en handelt naar de wet en de democratische rechtsstaat. Een imam mag wat mij betreft de koran zo interpreteren dat hij homoseksualiteit niet accepteert (zo heb ik dat ook van streng gereformeerden te accepteren). Onacceptabel, want in strijd met de wet en de centrale waarden van onze democratische rechtsstaat, wordt het echter als hij oproept om homoseksuelen van het hoogste dak te gooien. Dan zal ik de barricaden tegen hem opgaan. " Er moet dus een scherp onderscheid gemaakt worden tussen wat men gelooft of een mening die men toegedaan is - en waartoe men oproept of welke andere daden men pleegt, die tegen de wet kunnen zijn. Zo zullen de meeste Christenen zich gelukkig niet letterlijk houden aan de tekst "Oog voor oog, tand voor tand, hand voor hand, voet voor voet"(Exodus 21).

Met dat laatste punt heeft Halsema wel het scherpste argument dat ik tot nog toe hoorde, om niet te tekenen. de politieke argumenten van Tichelaar en Noten zijn meer procedureel dan inhoudelijk van aard. Dat er enkele slordige reneneringen in de steunverklaring staan, maakt de verklaring er wat mij betreft niet sterker op. Er wordt bijvoorbeeld gesteld dat "de zeer geringe aantallen openlijke islamverlaters doen vermoeden hoe groot het probleem is". Dat kan men niet stellen zonder gedegen kennis van de achtergronden van de manier waarop men de Islam wenst te velaten. Critici van Jami's confrontatiestrategie stellen dat men de Islam wel degelijk kan loslaten, maar dat de meeste mensen hun ouders en familie niet voor het hoofd willen stoten. Bovendien bestaat er een glijdende schaal tussen 'wat minder strikt in de leer', en 'niet meer geloven'. De opmerking in het manifest dat "bijna dertig procent van de Nederlandse moslims voorstander is van de introductie van de sharia in Nederland", is wat mij betreft eerder bangmakerij dan een uitermate relevant gegeven in deze discussie. Enkele critici vinden daarom dat Jami zich voor het karretje van islamofoben laat spannen. Opsteller Michel Hegener had waarschijnlijk met wat minder confronterende addertjes onder het gras van zijn tekst meer steun kunnen vergaren.

En Ehsan Jami? Die twijfelt momenteel tussen de PvdA en de PVV van Geert Wilders. Vandaag haalde hij nog maar eens fiks uit naar alles wat islam heet. Morgen vertrekt hij naar Brussel voor een hoorzitting waar ex-moslims uit verschillende landen hun verhaal zullen doen.