Scenariostudie (3)

Waarom gaat het niet de kant op van Prisma, maar die van Business Class? Ik denk dat de kracht van het neoliberalisme onderschat is, en die van internet als bindende factor overschat. Cruciale factor in Prisma is het levendig houden van cultuur, van een “wij-gevoel”, van debat over culturele waarden. Maar we raken na 9/11 juist minder internationaal georienteerd, en meer op onszelf gericht. Bang voor het vreemde: voor migranten en islam. Pleidooien voor het in ere herstellen van "onze eigen cultuur" steken de kop weer op -maar dan gaat het vaak over waarden en normen die nu niet de meest inspirerende zijn.
En ook: een belangrijk aspect van cultuur is dat het steeds in beweging is. Cultuur incorporeert het vreemde en maakt het zich eigen. Wie kan zich de Amerikaanse cultuur voorstellen zonder de klassieke musical "West Side Story", over Italiaanse migranten?

Tegelijk wordt de ene na de andere harde bezuinigingsmaatregel gelanceerd "om de economie er bovenop te helpen”, terwijl die meestal juist averechts werken: de veertigurige werkweek bijvoorbeeld en het afschaffen van algemeen binden verklaren van CAO’s. Inderdaad, we gaan de kant op van de keiharde Amerikaanse economie. En dan blijft weinig ruimte over voor sociaal-culturele ontwikkelingen.

Wat daarnaast mist, is het debat over de vraag hoe economie enerzijds en inspanningen voor een rijk sociaal, cultureel en wetenschappelijk leven elkaar juist versterken. Dat komt voornamelijk door neoliberale retoriek over de markt als het enige echte sturende principe. Het publiek belang, en haar zaakwaarnemer de overheid, heeft voorlopig afgedaan. Maar wetenschap, een levendige cultuur, tolerantie versterken economische ontwikkeling juist (ik schreef daar eerder over).

De neoliberalen verkeren nog steeds in een overwinningsroes. Ik hoop dat Michael Moore, Morgan Spurlock (Supersize Me) en Robert Greenwald (Outfoxed) eens flinke gaten slaan in die neoliberale retoriek!