Individualistisch of juist niet?

Zijn we nou individualistischer geworden of juist niet? Hebben de conservatieven nu gelijk met hun geklaag dat we door de toenemende indivudualisering niets meer voor mekaar over hebben?

Robert Putnam beschreef in zijn beroemde boek, Bowling Alone, het belang van ‘sterke bindingen’ (met familie, langdurigheid, gesloten gemeenschap). Putnam stelde dat die sterke bindingen alarmerend hard achteruit hollen, en gaf daarmee voeding aan de bezorgde verhalen over teveel aan individualisme.

Inmiddels is Putnam's these aardig achterhaald, ook in Nederland. JanWillen Duyvendak en Menno Hurenkamp schreven daar onlangs een boek over: "Kiezen voor de Kudde". Een fraaie illustratie bij hun these dat mensen in al hun individualisme misschien wel voorspelbaarder zijn dan vroeger, en en masse modes achterna lopen vormt de website exactitudes, naar het gelijknamige boek. Je ziet er rijen mensen, schijnbaar zeer individueel gekleed - maar als je er zes onder mekaar ziet herken je het type.


En de vraag is of het nu echt erg is dat heel gesloten gemeenschappen langzamerhand aan belang inboeten. Richard Florida schreef een boek "The Rise of the Creative Class". Hij beschrijft daarin dat juist divers opgebouwde gemeenschappen, een bloeiend cultureel leven, en tolerantie ruimte bieden aan wat hij noemt "zwakke bindingen". Florida stelt dat de door hen geschetste "zwakke bindingen" belangrijk zijn voor met name kenniseconomie, omdat we daar veel meer van kunnen onderhouden en dat we er op een meer ‘opportunistische’ manier gebruik van kunnen maken. Zwakke bindingen maken een veel snellere entree van nieuwe mensen en de snelle absorptie van nieuwe ideeën mogelijk. En dat, betoogt Florida, is uitermate goed voor het ontwikkelen van de kenniseconomie. Een ondertitel van zijn stuk in de Washington Post luidt dan ook: "Why cities without gays and rockbands are losing the economic development race".

En dat was toch waar we het van moesten hebben?


Conservatisme en innovatie, dat gaat geloof ik niet samen.