Rutte sleept meer uit Paars-plus dan uit een middenkabinet

Pers en opiniemakers roepen om het hardst dat Rutte het zeer moeilijk zal hebben in een Paars-Plus kabinet. Het tegendeel is waar. Er zijn drie redenen waarom hij een uiterst comfortabele positie heeft.

De onvermijdelijke Hans Wiegel mocht vandaag weer eens even los. De VVD zou een groot risico nemen met Paars-Plus vond hij. En ook VVD-kamerlid Neppérus vond dat met Paars-Plus een kans verloren gaat. Op Twitter reageren VVD'ers zuur-zuurder-zuurst op de aankondiging dat er nu echt onderhandeld gaat worden over PaarsPlus. En zelfs doorgewinterde journalisten schrijven elkaar na: dat Rutte ‘politiek zelfmoord’ zou plegen en ‘gek’ is om in zo’n kabinet te stappen.

Het tegendeel is echter waar. VVD'ers Nijpels en Linschoten zijn optimistisch over Paars-Plus. En terecht, want zij doorzien het plaatje. Rutte, al wekenlang ‘playing hard to get’ weet namelijk héél goed dat hij veel meer punten zal wegslepen uit de onderhandelingen over Paars-Plus en vervolgens in de daarop volgende regeerperiode, dan wanneer hij eerst met de PvdA en CDA zou zijn gaan onderhandelen. Er zijn namelijk drie redenen waarop hij in het voordeel is – en de komende tijd ook blijft.

Op de eerste plaats heeft hij uitonderhandeld dat de PvdA een anderssoortig kabinet dan Paars-Plus niet meer zal blokkeren. Er ligt dus zware druk op de onderhandelingen, want Rutte heeft nu een duidelijk alternatief, mocht de formatie mislukken. Hij kan dan met CDA en PvdA in zee. Zo sleept hij meer uit de onderhandelingen dan wanneer hij met een midden-kabinet was begonnen en de PvdA nog altijd had kunnen terugvallen op Paars-Plus.

Op de tweede plaats ligt er in de Tweede Kamer nog steeds een meerderheid voor VVD, CDA en PVV. Weliswaar een krappe meerderheid van 76 zetels, maar toch. Dat betekent de uitkomst voor de zogenaamde ‘vrije kwesties’ – kwesties die niet zijn geregeld in het regeerakkoord- in praktijk door de rechtse meerderheid in de Kamer zullen worden bepaald.

En op de derde plaats – voor grote hervormingen niet onbelangrijk – heeft Paars-Plus in de huidige Eerste Kamer geen meerderheid. Daar heeft zij namelijk slechts 34 van de vereiste 38 zetels. CDA en VVD gezamenlijk hebben al 35 zetels, en hoeven alleen maar de ChristenUnie erbij te hebben (4 zetels) voor een meerderheid. Een ‘links blok’ (PvdA, GL, D66 en SP) heeft daar nog steeds maar 34 zetels, dus ook geen meerderheid. Zeker tot de komende Provinciale Staten-verkiezingen en de daarop volgende installatie van de nieuwe Eerste kamer zal hij dat voordeel behouden.

Met andere woorden: Rutte gaat zeer comfortabele onderhandelingen in en hoeft daarna alleen maar goede vriendjes te blijven met Maxime Verhagen om de overblijvende kwesties gemakkelijk in zijn voordeel te kunnen regelen. Het valt dus te hopen dat de PvdA, D66 en GroenLinks belangrijke kwesties goed vastleggen in het regeerakkoord. Dat is namelijk de enige zekerheid die ze hebben.