Waterlog sexdebat: wat te doen met foute fantasieen?

Op Waterlog vindt al enige tijd het Waterlog sexdebat plaats. In het kader daarvan schreef ik een reactie op het artikel van Marjan Slob in de NRC van dit weekend, over 'foute fantasieen'.

In de NRC van afgelopen weekend schrijft filosofe Marjan Slob over fantasieen. De vraag die vrouwen - en mannen- als sinds Shere Hite met haar Hite report bezig houdt: wat doe ik met mijn al te romantsche fantasieen? Wat doe ik met mijn stiekeme verslaving aan Bouquet-romannetjes?

Je fantasieen beheren, vindt Marjan Slob. We weten best dat we niet geheel vrij zijn in de 'keuze' van onze beelden en voorkeuren, we zijn beinvloed door de maatschappij. Daarbij komt dat we sommige fantasieen maar beter niet kunnen uitvoeren - pedofiele en gewelddadige fantasieen bijvoorbeeld. Sterker, vindt Sob, ook de Bouquet-achtige fantasieen van ' overweldigd' worden door een macho, die moet je maar niet voeden, die moet je proberen te laten ' uitsterven'. Je eigen fantasieen beinvloeden immers, bewust of onbewust, toch weer de maatschappelijke normen, in ieder geval als je ze maar "blijft rondpompen". Stap voor stap "bijbuigen", dat is wellicht een betere manier om er mee om te gaan.

Tot zo ver even mijn samenvatting van Slobs overigens uitstekende artikel in de NRC. Het zette mij in ieder geval aan het denken. Maar vooral omdat ik me herinnerde dat er binnen het ontiegelijk brede 'gebeuren' van de 'nieuwe spirituelen' of hoe ze ook mogen heten, een (tegenwoordig tamelijk populiare) esoterische stroming bestaat die sinds eeuwen heel bewust met sex omgaat: het tantrisme. Hoe zouden die nu dit probleem oplossen?

Tantrisme, dat wist ik nog wel, gaat ervan uit dat de wereld een manifestatie is van goddelijke energie. In die zin is niets ' fout'. In tantrische sex wordt soms het orgasme bewust uitgesteld of zelfs ontweken. Er wordt vooral gespeeld met verlangen en genot, met alle emoties die sexualiteit met zich meebrengt. Er gaan allerlei verhalen rond, als zou dit 'magische' vermogens geven. Maar mij kijkt een ander aspect relevanter, om niet te zeggen: realistischer: namelijk dat tantra zich concentreert op bewustzijn van het moment: zoals genot -veel aandacht is weggelegd voor zien, horen, proeven, ruiken, aanraken-, en alle andere emoties die er op een moment kunnen zijn zoals verlegenheid, weerstand, trots, ontroering, ongeduld, kracht etc.. Vanuit dat bewustzijn ben je beter in staat tot 'echt' contact met je partner. De clou is om emoties te laten zijn, in plaats van ze je te laten leiden. Verlangen, als je je daardoor laat leiden, in plaats van het gewoon te laten zijn, leidt je juist van dat bewustzijn weg. En tenslotte - maar echte Tantristen mogen me verbeteren als ik het bij het verkeerde eind heb- ziet tantra sexualiteit niet enkel als erotiek maar ook als levenskracht. Sexualiteit ontkennen is dus het leven ontkennen, of je eigenheid ontkennen.

Daaruit volgt een heel andere manier om met fantasieen om te gaan. Fantasien hoeven niet alleen maar zacht en lief te zijn: "Onze geest omvat alles: het lagere en het hogere, het lichte en het donkere. Spiritualiteit betekent alles van jezelf te onderkennen en te omarmen." Natuurlijk, gewelddadige en onderdrukkende fantasien hoef je niet meteen uit te leven op anderen, dat ben ik met Slob eens. Maar het gaat erom dat je je emoties en gedachten onderzoekt, bewust wordt, en accepteert. Als psycholoog weet ik dat gedachtenpatronen en emoties dan vaak veranderen en zich verdiepen - in ieder geval hun beklemmende kracht verliezen. Tantra is, net zoals psychotherapie, denk ik iets voor nieuwsgierige mensen. Het laat ruimte voor oorspronkelijkheid en in zekere zin voor de ' wildheid' van sexualiteit. In die zin staat het denk ik lijnrecht tegenover het 'bijbuigen' van sexualiteit naar maatschappelijke normen, dat Slob voorstelt. Eerlijk gezegd, ik moet er niet aan denken. Maar ik ben ook liever een nieuwsgierig mens dan een al te aangepast mens.