Ehsan Jami en Jonas Staal

Ehsan Jami

Nou daar gaat hij dan, Ehsan Jami, richting safehouses, geheimhouding en beveiliging. Er is nog enig gesteggel over wat nu precies de houding was van zijn eigen PvdA. Volgens Afsin Ellian, die tot Jami's grote dankbaarheid de beveiliging in een gesprek met onze coördinator terrorismebestrijding Tjibbe Joustra, geregeld lijkt te hebben, was het NCTb zelf al tot de conclusie gekomen dat het tijd werd. Niet te vroeg, maar ook niet te laat: in principe komt beveiliging voor plaatselijke politici voor rekening van het regionale korps, in dit geval Haaglanden.

Wat nu de toekomst is voor het centraal comité van ex-moslims, is nog even onzeker. Er schijnen zich al honderden mensen te hebben aangemeld, maar daarmee ook in de openbaarheid treden, dat is nu even wat anders. Toch valt te hopen dat dat op een gegeven moment gaat gebeuren: dat zou een doorbraak betekenen die wat broodnodige relativiteit zou brengen tegenover de al te fundamentalistische aanhangers. Als men inziet dat mensen het geloof ook kunnen verlaten, zullen kritische geluiden waarschijnlijk meer ruimte krijgen.

Jami zelf vindt in ieder geval dat zijn PvdA geen poot voor hem heeft uitgestoken. Bovendien heeft zijn partij, in de persoon van filmer Eddy Terstal, er bij hem op aangedrongen zijn toon te matigen. Jami noemde bepalingen in de koran „achterlijk”, de profeet Mohammed was volgens hem een „crimineel” en een „verschrikkelijke man”. Vaak zei hij erbij dat hij „bereid was te sterven” voor zijn ideaal: dat niet-belijdende moslims zich vrij gaan voelen om zich ex-moslim te noemen.

Misschien is dat inderdaad wat kort door de bocht geformuleerd - maar dat neemt niet weg dat de kracht van Jami erin lijkt te liggen dat hij als jonge ex-moslim de moed heeft te doen wat velen niet durven. Dat hij daarbij soms de hoge toon bezigt zoals die die zowel fundamentalistische moslims zelf gebruiken, als ook hun rechtse bestrijders (Wilders die vandaag als laastte stunt de Koran maar wil verbieden), dat lijkt bijna onvermijdelijk. Het lijkt wel alsof het debat niet anders gevoerd kàn worden dan op heel emotionele wijze en met grote woorden. Of het uiteindelijk helpt?

Iemand die dat issue van die hoge toon trouwens prachtig weergeeft is Jonas Staal, de kunstenaar die door Wilders voor het gerecht is gedaagd. Bekijk bijvoorbeeld eens zijn werken "de kunst van het wantrouwen". Sinds Pim Fortuijn bezigen sommige, met name rechtse, politici -Wilders vaak, Hirsi Ali eveneens, Verdonk soms en Jami nu ook- een emotionele taal met als elementen rechtlijnigheid en harde oordelen over anderen. Tegelijk wordt uitgesproken zich op te willen offeren en zelfs indien nodig het ultieme slachtoffer te worden Haat en slachtoffersschap vormt van oudsher een krachtige maar destructieve combinatie in de politiek. Het slachtoffersschap ontaardt vervolgens in persoonsverheerlijking. Van iemand als Wouter Bos kun je je niet voorstellen dat er bij zijn overlijden ooit zo'n tableau als hieronder zou komen te staan, van Wilders en Verdonk wel.

Staal laat dat met beelden veel beter zien dan ik met woorden ooit zou kunnen. Het is ironisch dat Wilders dat zelf niet herkent, maar de kunstwerken interpreteert als bedreigingen. Staal bedreigt Wilders niet; hij ontmaskert hem en neemt hem wind uit de zeilen.

Hoe dan ook, Jami verdient natuurlijk absoluut alle steun bij zijn strijd voor grondwettelijke rechten van ex-moslims. Net zoals Staal steun verdient bij zijn werk, maar ik vermoed zo dat díe zich wel redt.