Scoren in de linkerbovenhoek: Halsema onomstreden, profilering GroenLinks moet scherper.

Femke Halsema op campagne (foto Sander Schenkel)

Uw razende reporter was zojuist even bij de presentatie van het rapport-Van Ojik. Het heet overigens:"Scoren in de linkerbovenhoek". In ieder geval wel positiever dan 'de kaasstolp aan diggelen' of dat soort titels, maar het nodigt wel uit tot persiflages.

Het rapport komt voort uit een motie, aangenomen op het partijcongres van 3 februari 2007, waarin het partijbestuur verzocht werd zes tot twaalf provinciale bijeenkomsten te beleggen waarbij "de leden in de gelegenheid worden gesteld om met het partijbestuur vrijelijk te discussiëren over de verkieizingscampagnes en de koers van GroenLinks" en daarvan een rapport op te laten stellen door een onafhankelijke commissie - i.c. de Cie-Van Ojik. Daarmee was Van Ojik na enkele jaren ballingschap in Cotonou weer terug in het centrum van de Haagse politiek.

De Commissie trekt een aantal conclusies:
Sociaal profiel te zwak. Zowel sociaal als ecologische was het profiel niet scherp genoeg. De notitie Vrijheid Eerlijk Delen was onvoldoende uitgediscussieerd binnen de partij, en er bleef onvrede. Leden konden het verhaal gedurende de campagne ook niet goed uitleggen; hij was door gebrek aan discussie onvoldoende 'geïnternaliseerd'. De commissie beveelt aan het debat voort te zetten.

Milieu-profiel niet duidelijk. De ecologische kwestie komt ook onvoldoende over, maar daar wreekt zich meer dat de urgentie niet voldoende beleefd wordt. Milieu is weliswaar 'hip' maar het is voor de kiezer zelden doorslaggevend in het stemhokje - slechts voor 5% van de kiezers is het het belangrijkste issue. GroenLinks is bovendien bezig haar vorm te zoeken. De partij is zich ervan bewust dat ze in het verleden vaak moraliserend is overgekomen, en slaat nu als het ware door in zakelijkheid en technocratische oplossingen.

Organisatorisch moet het helderder. Binnen de organisatie is vaak onduidelijk wie wanneer waar over gaat. De TKF, het SB, de PR, het PB en de EKF buitelen over elkaar heen. De partijraad (PR) moet beter functioneren; het Strategisch Beraad (SB) zou verantwoording af moeten leggen aan de partij. Overigens wordt mij uit het rapport niet helder hoe dit al dan niet bijdraagt aan verkiezingsresultaten. De eerste twee punten lijken mij belangrijker.

Lijst moet diverser. Scouting, recrutering alsmede relaties met maatschappelijke organisaties moeten beter. Er wordt te weinig gebruik gemaakt van kennis die leeft in de partij, vooral die van 'politieke professionals'als bijvoorbeeld wethouders en raadsleden. (En ambtenaren, zou ik toe willen voegen). Dit geluid klinkt bekend en verschillende partijbesturen en de afdeling partijontwikkeling werken er al jaren aan - toch schijnt het maar niet te lukken. En dan: hoe creëer je daar politieke slagkracht uit? In dit opzicht is het rapport wellicht niet helemaal doordacht.
Wel is de conclusie duidleijk dat het niet zozeer gaat om diversiteit op d elijst in de zin van wit-zwart, man-vrouw, homo-hetero, jong-oud, maar meer het type volksvertegenwoordige. Goedgebekt en intellectueel is over-vertegenwoordigd ten kosten van 'ouderwetse' volksvertegenwoordigers als bijvoorbeeld Ab Harrewijn-achtigen.

Leden staan achter partijleider. De 700 tot 800 leden, op de 9 verschillende regiobijeenkomsten, waren tevreden met de permanente campagne, en ook met de campagne voor de laatste tweede kamer-verkiezingen. Ze waren bovendien zeer tevreden met de lijsttrekker, die zichtbaar was, overal in het land aanwezig was, en authentiek overkwam. Als we stellen dat dit een representatieve peiling was, dan lijkt het erop dat de leden iets anders vinden dan uit de eerste weblogdiscussies naar voren leek te komen.

GroenLinks en bestuursverantwoordelijkheid. Er werd onduidelijk geopereerd over de kwestie regeringsdeelname. "Het leek intern wel duidelijk", aldus Bram van Ojik in zijn toelichting, "maar extern werd slordig geopereerd en de ontwikkelingen gingen snel. Daardoor leek GroenLinks de regie kwijt te zijn."

Reactie Femke Halsema. In Femke Halsema's reactie klonken twee mea culpa's door, niet onverwacht. Inderdaad, de discussie rond VED is niet goed gevoerd. "De commissie constateert terecht dat het congres de door de Tweede Kamerfractie ingezette sociale koers heeft vast gesteld en dat de fractie de ruimte moet hebben om dergelijke initiatieven te nemen. Terecht stelt de commissie ook dat het interne debat daarover beter had gemoeten. Haar oproep om het debat over de sociale kwestie verder voort te zetten, valt bij ons in goede aarde en wij willen daarbij de leden actief betrekken."

Ook met betrekking tot regeringsdeelname en de politieke manouvres daaromtrent steekt ze hand in eigen boezem: "Wij zijn het eens met de commissie die zegt dat GroenLinks landelijk èn lokaal bestuurlijke verantwoordelijkheid dient na te streven. Eerder heb ik aangegeven ook zelf niet tevreden te zijn met de manier waarop de coalitieonderhandelingen deze winter zijn verlopen. De interne besluitvorming verliep niet ordelijk genoeg en het publieke beeld week teveel af van onze werkelijke positie. Tegelijkertijd vind ik de conclusie van de Commissie rechtvaardig. Namelijk, dat het een bewijs uit het ongerijmde is dat een andere strategie in de formatieonderhandelingen tot een ander of beter resultaat zou hebben geleid. Bovendien doet de tijd hierin zijn helende werk aangezien GroenLinks nooit zitting had kunnen nemen in een kabinet dat 4 nieuwe kolencentrales bouwt, de vechtmissie in Afghanistan wil voortzetten en een parlementair onderzoek naar de oorlog in Irak blokkeert."

Femke Halsema acht het overigens acht het ,,heel goed mogelijk'' dat ze bij de volgende verkieizngen opnieuw kandidaat is voor het lijsttrekkerschap.

Toekomst. Of de discussie hiermee afgelopen is? In ieder geval die over het verleden. Ik bespeur algemeen de neiging om daar een streep onder te zetten: nu gaan we het over de Toekomst hebben.
Wat mij betreft staat er in bijlage 2, 'regiobijeenkomsten', één ding dat wat meer aandacht behoeft. De commissie vat het als volgt samen: "De standpunten zijn oké, maar er moet wat meer empathie bij, wat meer passie in de politiek". Femke Halsema zelf roerde dit issue ook aan toen ze uitlegde hoe ze de komende jaren politiek wilde bedrijven op milieu: "Door op nieuwe manieren politiek te bedrijven, zoals met het boekje EKOnomie. En door nieuwe maatschappelijke coalities te sluiten, zoals we doen met CoolClimate. Dat is een succesvol samenwerkingsverband met alle groene organisaties, NOVIB en meer dan 6000 bekende en onbekende Nederlanders. Ik ben blij met de waardering die de commissie hier uitspreekt en ik beschouw dit als hét voorbeeld van hoe wij de komende jaren willen werken."

Passie. Maar ik weet niet of het alleen die -strategisch zeer belangrijke- coalitievorming met maatschappelijke organisatie is. Er is nog wat meer. GroenLinks is 'slim links', merkt het rapport op enkele plaatsen op. Het gaat er wat mij betreft ook om ook om dat we laten zien, niet alleen dat we de wereld anders willen, maar ook waaróm we haar groener willen, rechtvaardiger, socialer. Wat ons daarin drijft. Wat mij betreft vraagt de tijdgeest daarom - niet meer om botte polarisatie, maar om pragmatische ideeën, ja, maar gedreven door passie. Het is geen vies woord meer, in de politiek.