Femke's linkse herfst

"Zo, dus jullie buren zijn van GroenLinks?" Vanmorgen heb ik de maxi-versie van de GroenLinks verkiezingsposter opgehangen en een meisje van een jaar of zeven staat die nu te inspecteren. Ook het logo: "Maar als er GroenLinks staat waarom zijn de letters van 'Groen' niet groen en staat Links niet links?" Een doordenk-grapje van de ontwerpers indertijd. Het grapje van nu is natuurlijk de reuze-Femke naast het Madurodam-torentje: Groeimee.

Maar groeit Groenlinks wel? 'Femke's Linkse Herfst' kopt Vrij Nederland deze week op de cover. Nu GroenLinks het in de peilingen weifelmoedig op zes, zeven zetels blijft staan, richt VN de spot eens op Halsema's koers. Onlangs schreef Jacques Monasch in Trouw dat Groenlinks zijn eigen graf graaft door steeds maar over de verzorgingsstaat te spreken, en niet meer over milieu. Bij GroenLinks gaat 'langzaam maar zeker het licht uit', vond Monasch.

GroenLinks heeft het moeilijk gehad de afgelopen jaren. Onder Paul Rosenmöller haalde de partij ongekende hoogten. Rosenmöller was ook de enige politicus die Fortuijn aan kon. Maar na de moord belandde Groenlinks direct in het beklaagdenbankje: 'de kogel kwam van links' en bovendien was GroenLinks ook opeens geheel en al verantwoordelijk voor de mislukte integratie.

Femke Halsema trad aan. Haar eerste grote actie was GroenLinks herdefiniëren als een 'vrijzinnige' partij; vervolgens kwam ze met het pamflet Vrijheid Eerlijk Delen. Niet zozeer inkomenszekerheid moest de kern vormen van sociale zekerheid, maar de mogelijkheid om te blijven participeren op de arbeidsmarkt. Bovendien moest de arbeidsmarkt flexibeler worden om gevestigde belangen te doorbreken en 'outsiders' zoals jongeren, flexwerkers, allochtonen en herintreedsters een kans te geven. De notitie stuitte in eerste instantie op onbegrip en weerstand binnen haar partij.

Later verklaarde Halsema haar strategie. Met het pamflet wilde GroenLinks ook de discussie over de verzorgingsstaat weer naar zich toe trekken. De regering Balkenende was die aan het afbreken onder het mom van 'onbetaalbaarheid', maar had geen enkele visie op de verzorgingsstaat van de toekomst. Met Vrijheid Eerlijk Delen probeerde Halsema die juist wél te formuleren. En ze slaagde. Ondanks de tegenstand werden de voorstellen op het verkiezingscongres van GroenLinks met een flinke meerderheid aangenomen.


Femke Halsema op campagne, afgelopen donderdag.

Onder leiding van Femke Halsema werd ook het politiek-correcte imago van GroenLinks verder afgeschud. Het is goeddeels onopgemerkt gebleven, maar ook het milieu-beleid is de afgelopen tijd verschoven van een doemdenk-en-mag-niet-benadering naar een can do & must do-mentaliteit. En Halsema weet dat tegenwoordig ook overtuigend uit te dragen. Het roadmovie-verkiezingsspotje tekent de nieuwe stijl. GroenLinks wordt weer aantrekkelijk voor een nieuwe generatie, de zogenaamde 'praktische idealisten'.

Volgens Paul Lucardi, onderzoeker bij het Nederlands Documentatiecentrum Politieke Partijen, is haar koers "grotendeels in overeenstemming met wat al leefde in de partij". En niet alleen in de partij, zo blijkt: het 21 minuten onderzoek ( PDF) geeft aan dat Nederlanders voor het merendeel vinden dat het ontslagrecht versoepeld moet worden: 54% gaat akkoord op voorwaarde dat de werkgever wel verplicht wordt zich meer in te spannen voor bij- en omscholing. En Nederlanders kiezen voor de toekomst uitdrukkelijk voor economische groei zolang dit de druk op het milieu niet verhoogt. Dankzij het bezoek van Al Gore is dat opeens ook weer een thema.

Femke Halsema durft als partijleider voor de troepen uit te lopen en gaat moeilijke keuzes niet uit de weg. En ze voelt blijkbaar ook goed aan wat er al in de lucht hangt. Dat kan zich nog zeker in stemmen uitbetalen. Lucardie: "De hervormingen die Halsema voorstelt doorbreken de gevestigde posities van oudere generaties. Dat is in het directe belang van een hele generatie nieuwe kiezers. Daarom denk ik dat GroenLinks helemaal niet somber hoeft te zijn over de toekomst."