Hoeraatje voor Wouter Bos

Ik heb natuurlijk vaak hier Wouter afgekamd omdat hij weigerde op heikele punten kleur te bekennen. Maar vandaag krijgt-ie een hoeraatje. Omdat hij eens wel een visie laat zien. Hij komt vandaag met voorstellen voor hervorming van de verzorgingsstaat, die zowel een nivellerende werking hebben als Nederland klaar maken voor de toekomst.
In de Volkskrant, die de primeur gekregen heeft, wordt het pakket uit de doeken gedaan. Enerzijds moet er langer doorgwerkt worden, alhoewel Bos dat niet voor zware beroepen wil laten gelden. Ik hoorde net dat voorzitter Arend van Wijngaarden van de Bouw- en Houtbond FNV al moord en brand schreeuwde, maar die heeft dus eventjes niet goed opgelet.
Bos wil ook dat de levensloopregeling (dat CDA-monster) niet meer wordt gebruikt voor eerder stoppen met werken: die moet gebruikt voor zorg- of studieverlof. Maar daar staan een aantal hele goed punten tegenover. Zoals bijvoorbeeld kinderopvang als basisvoorziening: hehe, eindelijk! Hoe lang hebben vakbonden dat punt wel niet laten liggen of lekker steeds weggegeven?


Scandinavisch model
Op de eerste plaats wil Bos naar het Scandinavisch model, dat hoge uitkeringen koppelt aan een streng activerend arbeidsmarktbeleid. Daar moet bij vermeld worden dat daar de vakbonden ook een grote rol hebben in outplacement, bijscholing etcetera: niet zoals hier waar dat aan allerhande winstbeluste bedrijfjes is uitbesteed met alle gevolgen voor de klanten van dien. Misschien, denkt Bos, moet je zelfs de uitkeringen in de eerste maanden hoger maken. Zo hoopt hij de angst voor tijdelijke werkloosheid weg te nemen bij werknemers, waardoor de economie flexibeler kan worden.


Overheid
Bijzonder vind ik verder dat hij durft te kiezen voor een duidelijker rol van de overheid -dus ook tegen belastingverlaging- waarmee tegelijkertijd meer banen voor lagere inkomens kunnen worden gestimuleerd. Het uitgebreidde pakket is nog niet openbaar, maar ik neem aan dat hij toch enigszins aanstuurt naar een nieuwe, betere versie van Melkertbanen. En dat lijkt me nodig: zo voorkom je niet alleen het ontstaan van een permanente onderklasse, waar werkloosheid van generatie op generatie wordt doorgegegeven, maar zorg je ook dat allerhande nuttig werk - van buurtcongierges tot klasse-assistenten- gewoon wel gedaan wordt. Kwaliteit van de publieke sector, en tegengaan van permanente uitval van mensen vereist simpelweg lange-termijn-investeringen.


Nivelleren
Bos pleit bovendien voor nivellering, en dat mag ook wel eens na jarenlang toenemende ongelijkheid. Hij wil dat rijkere ouderen gaan meebetalen aan de AOW, dat de hypotheekrenteaftrek wordt beperkt tot 42 % in plaats van de 52% die nu geldt, en hij wil de pensioenpremies voor de hogere inkomens beperken. Heel goed: dat zwitserlevengevoel van die zestigers die altijd wind mee hebben gehad is me al een tijdje een doorn in het oog. Daarnaast wil hij studiefinanciering veranderen in een sociaal leenstelsel, waarbij rijkeren meer moeten terugbetalen. Terecht, want hogeropgeleidden hebben meer profijt van hun studie dan lageropgeleidden. Een studie betaalt zichzelf terug in het hogere inkomen dat je later hebt.


Innovatie
Derde deel van het pakket is meer geld naar onderwijs, onderzoek en innovatie. Ook terecht: niet alleen neemt de vraag naar hogeropgeleidden langzaam toe, maar mensen moeten zich ook veel meer bij- en herscholen tijdens hun carriere, simpelweg omdat ontwikkelingen steeds sneller gaan. Daarvoor moet ruimte zijn in het sociaal beleid. Je moet niet alleen zorgverlof maar ook studieverlof kunnen nemen. En natuurlijk is het een open deur dat er -na 20 jaar bezuinigingen op universiteiten- meer geld moet naar onderzoek en onderwijs.

Kortom.
De voorstellen zijn niet nieuw - hypotheekrenteaftrek, scandinavisch model, innovatie- het is allemaal al een keer aan de orde gekomen. Belangrijk is wel dat Bos nu een samenhangend pakket presenteert. En duidelijk is waar het met het sociaal beleid naar toe moet. Anders dan vroeger, lopen belangen van bedrijfsleven en werknemers nu veel meer parallel. We hebben allemaal baat bij een goed geschoold werknemersbestand. We hebben allemaal baat bij mensen die durven te switchen, die initiatief durven te nemen en innovatief durven te zijn, omdat ze weten dat ze bescherming genieten. Juist door de nadruk op scholing wordt de uitdrukking geen "sociaal vangnet maar een trampoline" eindelijk bewaarheid. Iedereen doet mee: dat wordt het motto voor sociaal beleid.
De reactie van Bertje Bakker is typisch zuinig: hij vindt dat de levensloopregeling flexibel ingezet moet blijven worden. En hij probeert alvast een eventueel conflictje met de bonden aan te wakkeren, door te roepen dat Bos wel meeliep met de museumpleindemo, maar nu afstand neemt van het vroegpensioen. Wat is het toch een lekker querulantje. Opvallend is dat de FNV tot nu toe nog geen standpunt heeft ingenomen maar nog aan het 'studeren' is.