Valse concurrentie van wie?

Ik zit er toch even over te piekeren. Over dit bericht. Rutte wil paal en perk stellen aan commerciële activiteiten van onderwijsinstellingen. Risicodragende activiteiten mogen niet meer vanuit belastinggeld gefinancierd. Want als het mis gaat is de belastingbetaler de pineut.

Klinkt logisch, tot zo ver. Behalve dan dat Rutte de regel per direct invoert en met terugwerkende kracht tot vijf jaar geleden wil laten gelden gelden: dat lijkt mij niet echt goed bestuur.

Maar dan komt de aap uit de mouw. Er mag ook geen sprake zijn van concurrentie met ondernemers. Een ROC mag bijvoorbeeld geen sjiek hotel exploiteren, ook al is dat bedoeld om een leeromgeving te vormen voor haar leerlingen, want een sjiek hotel met marktconforme tarieven is oneerlijke concurrentie.

Intussen mogen ondernemingen al heel lang concurreren om overheidsgelden. Alles moet tegenwoordig getenderd worden: niet alleen wegen aanleggen of kanalen graven, maar ook allerlei diensten. En ook onderwijs gaat opengegooid worden voor de markt. De LOI mag straks dezelfde diploma's afgeven als de universiteit. Een stevig stukje concurrentie dus! Dat wordt een 'race to the bottom' als het gaat om de kwaliteit van- en faciliteiten voor universitair onderwijs.
Ook fondsen voor onderzoek en research & development gaan bepaald niet alleen naar de universiteiten. Het bedrijfsleven wordt stevig gesubsidieerd om onderzoek te doen. SenterNovem, een agentschap van het Ministerie van Economische Zaken, maakt net vandaag bekend dat steeds meer bedrijven loonkostensubsidie krijgen voor medewerkers die onderzoek doen, vooral in de industrie en de dienstensector. Daar is dit jaar 398 miljoen euro voor beschikbaar. Dat is veel: ter vergelijking: de UvA had in 2004 een budget van 514 miljoen euro - van de overheid, maar ook van haar eigen inkomsten.

Er wordt al decennia lang op het budget voor hoger onderwijs beknibbeld. Alles ook onder het mom van "universiteiten moeten hun eigen broek ophouden". Zo worden ze gedwongen tweede- en derde geldstroomonderzoek binnen te halen om hun budget op peil te houden. Onderwijs moet efficienter, efficienter en nóg efficienter.
Tegelijk neemt de regeldichtheid in het onderwijs nog steeds toe en dat vergt steeds meer (management-)tijd van instellingen. De brief van Rutte is daar een voorbeeld van.

Gek he. Eerst roepen we moord en brand over dat we de concurrentieslag met China en India gaan verliezen. Dat we heel hard moeten investeren in onderwijs en onderzoek. Niet alleen toegepast onderzoek waar bedrijven zo mee aan de slag kunnen, maar ook fundamenteel onderzoek want daar komen vaak weer nieuwe vindingen uit voort. Dus dat lange termijn investeringen in onderwijs en onderzoek heel hard nodig zijn. En die komen dan vervolgens niet. In plaats daarvan gaan we de instellingen nog meer beknibbelen. We gaan eerder de markt in bescherming nemen dan de instellingen. Dat lijkt me nou kortzichtig.