Rapport voor Rita

Integratie gaat bij mensen niet vanzelf. Bij eenden is speciaal beleid niet nodig.

Het is alweer een paar maanden oud en het heeft weinig stof doen opwaaien toen het uitkwam. Het RMO-advies Eenheid, verscheidenheid en binding gaat over concentratie en integratie van minderheden in Nederland. Het is onder meer gebaseerd op twee essays, één van Justus Uitermark en Jan-Willem Duyvendak en één van Paul Scheffer, samen gepubliceerd in over insluiting en vermijding.

Eenheid, verscheidenheid en binding zijn de drie elementen die de RMO essentieel acht voor het bevorderen van integratie. Integratiebeleid begon in de jaren ´70 / ´80 met een soort laissez-faire houding die ervan uitging dat het koesteren van culturele diversiteit vanzelf zou leiden tot integratie. Dat bleek fout. Nu is het omgeslagen in een beleid dat geen oog en geen respect meer heeft voor verschillen. Allochtonen moeten nu ´onze´normen onderschrijven en wijzelf zijn in een koortsachtige zoektocht verwikkeld naar wat onze normen nu eigenlijk zijn.

Er is dus een nieuw model nodig. De overheid, aldus de RMO, moet zorgdragen voor een niet overtreedbaar kader. Dat kader begrenst en creeert de ruimte voor verschillen. En vervolgens investeert de overheid in verbindingen tussen bevolkingsgroepen.
Spreidingsbeleid, zoals dat nu bijvoorbeeld met harde hand wordt doorgevoerd, voldoet niet, vindt de RMO. Er zitten zowel politieke als praktische problemen aan. Ten eerste de verzelfstandiging van de woningcorporaties: die kunnen dus niet meer verplicht worden tot allerhande beleid. En ten tweede de onaantastbaarheid van Artikel 23 van de Grondwet, dat overheidsgesubsidieerd christelijk onderwijs garandeert (binnenkort mét scheppingsleer!) En de vraag is of het praktisch is: binnenkort is 60% van de schoolgaande jeugd allochtoon dus valt er niks meer te spreiden.

Dat voldoet dus niet. Beter is het, schrijft de RMO, om heel bewust om te gaan met integratie. De basis voor nieuw beleid moet eenheid zijn, wat ruimte schept voor verscheidenheid onder voorwaarde dat er ook binding bestaat.
Eenheid bevorderen, hoe doe je dat? Een waslijst van maatregelen: versterk de overdracht van democratische basiswaarden en omgangsvormen in het onderwijs, religie en opbouwwerk; investeer in de Nederlandse taal en in voorschoolse educatie. Her-ijk gemeenschappelijke verhalen en geschiedenis en betrek alle inwoners in dit proces (in plaats van een canon op te leggen).
Verscheidenheid kun je bevorderen door te streven naar meer eigenheid van buurten in de heterogene wijken: Lombok in Utrecht is daar een goed voorbeeld van. Geef bewoners een stem bij veranderingen in hun wijk. Mobiliseer burgerinitiatieven. Waar buurten nu verloederen, moeten ze weer leefbaar worden. Het moeten plekken worden waar sociale netwerken zich bijna vanzelf ontwikkelen.
Binding, tenslotte, kan bevorderd worden door dwarsverbanden te bevorderen: tussen steden en wijken, tussen organisaties, tussen clubs en scholen. Gezamenlijke projecten en activiteiten ondernemen helpt. Bevorder overbruggend leidersschap.

Heel hard werken dus, dat is de conclusie die je kunt trekken als je naar het bovenstaande lijstje kijkt. Is het de moeite waard, dat geploeter? Eén verdeeldheid zaaiende politicus en je bent weer terug bij af. Daar geeft Paul Scheffer in zijn essay een mooi antwoord op. Het is niet alleen een kwestie van fatsoen. In een steeds meer geglobaliseerde wereld wordt het economisch overleven steeds afhankelijker van de kwaliteit van het vestigingsklimaat van je grote steden. Als die steden van de ghetto´s en de crimialiteit aaneenhangen, zijn ze niet erg aantrekkelijk meer. Dat gevaar dreigt des te meer omdat de inkomens-ongelijkheid steeds meer toeneemt. Aan de ene kant heb je de happy few die vrolijk meedraaien in de wereldeconomie. Aan de andere kant verdwijnen steeds meer mensen in een relatief uitzichtloos bestaan. Wil je die groep er bij blijven betrekken, dan is het belangrijk om dwarsverbanden te creeeren. Dat is ook goed voor de economische bedrijvigheid. Hij sluit daarbij aan bij Sassen en Scott, belangrijke auteurs over globalisering.

Alleen heb ik er niet veel hoop op dat Rita het rapport serieus gaat nemen. Op één of andere manier heb ik niet zo'n beeld bij haar dat ze eenheid uitstraalt en een bindende factor is. Vandaag bleek bijvoorbeeld dat ze zich al niet eens aan onze eigen regels houdt. Ze laat gewoon gebeuren dat de IND vonnissen van de rechter in de wind slaat. En weigert in te grijpen. En dat van die binding, dat zie ik bij haar ook niet zo. De manier waarop ze met de slavernijherdenking omging, was niet echt fijngevoelig. Van Aartsen probeert nu trouwens Cohen de schuld te geven van die rel. Hij vond dat de politie hard had moeten optreden. Terwijl de rel van vorig jaar, toen er ondoorzichtige schermen rond het monument geplaatst waren en mensen dus de onthulling niet konden zien, ons nog vers in het geheugen ligt. Nee, Rita heeft het toch zelf een beetje uitgelokt. Ze wou denk ik eventjes laten zien wie er de baas was. Dat is heel goed voor de binding, eventjes laten zien wie er de baas is.

Vandaar. Ik denk dat Rita het rapport nog heel lang in de la laat liggen.