woensdag torentjesoverlegdag

Wat een geluk dat er toch al een torentjesoverleg gepland stond tussen de coalitiepartijen, namelijk over het nieuwe kiesstelsel. Nu kan tegelijk de impasse rond de gekozen burgemeester worden meegenomen.

Een kabinetscrisis zit er niet in. De coalitie staat op verlies. CDA en VVD zijn ook voor een gekozen burgemeester. Daarbij wil de VVD de burgemeester meer macht geven; maar het CDA is meer voor het Thorbeckiaanse stelsel van 'macht en tegenmacht'. Wellicht kunnen ze bij dit onderdeel van het torentjesoverleg even de PvdA erbij betrekken. En compromis tekent zich al af. De gekozen burgemeester zal wellicht wat vertraging oplopen - in veel steden pas in 2010, in plaats van in 2006, zoals Thom graag wil-, maar het komt er. Alleen heeft Thom nu één zichtbaar D66-punt minder om voor zijn achterban mee te scoren.

Het kiesstelsel, dat ligt iets ingewikkelder. Thom had een ondoorzichtig stelsel bedacht van twee stemmen, eentje op een districtskandidaat en eentje voor welke partij je in de kamer wilt. Mensen die op de districtenlijst stonden, mochten niet op de Kamerlijst staan en andersom. Het idee was dat potentiële kamerleden veel meer campagne richting hun achterban zouden gaan voeren - richting personendemocratie dus. Ineke van Gent zou heel hard in Groningen aan de slag gaan, Femke Halsema in Amsterdam, etcetera. De eis dat mensen maar op één lijst mochten staan, heeft De Graaf nu al onder druk van zijn coalitiegenoten laten vallen. Maar morgen zal nog veel meer gesleuteld worden aan het kiestelsel. Het CDA wil een districtenstelsel met winner-takes-all principe. Dat betekent dat de districtszetels vrijwel alleen naar de grote partijen gaan - CDA en pvdA dus. De VVD wil een systeem waarbij de kiezer op een kandidaat stemt en daarbij de macht krijgt over de kandidatenlijst van een partij. Als in die optie veel CDA-stemmers bijvoorbeeld in plaats van op Balkenende plotseling op Joop Wijn stemmen (om iets te noemen), wordt Joop Wijn opeens de premierskandidaat.

Ouderwets, op zijn achterkamertjes, gaat men morgen bedenken hoe wij de komende decennia onze volksvertegenwoordigers gaan kiezen. Maar wel op zo'n manier dat het kabinet nu niet valt en dat alle partijen iets van hun mooie bedenksels in het voorstel terugzien.