Nederland als proefgebied.

In Nederland krijgt ze de handen niet meer op mekaar - maar wat zou dat als je boek besproken wordt in de New York Review of Books? We hebben het over Ayaan, en haar boek de maagdenkooi ('a manifesto', vindt de NYRoB het). Samen met het nieuwe boek van Ian Buruma, treffend 'Murder in Amsterdam' geheten, en de bespreker is niemand minder dan Timothy Garton Ash.
Ons land blijft blijkbaar fascineren - de moorden, de plotselinge omslag van de inmense tolerantie zoals de Nederlandse Amerikaan Buruma zich herinnert uit zijn jeugd, naar de ik-zeg-wat-ik-denk-en-dat-is-niet-zoveel-fraais-mentaliteit van nu.
Die tolerantie was deels mythe natuurlijk, denkt Buruma nu. "And he quotes a remarkable statement by Frits Bolkestein, a leading Dutch politician and former European commissioner: "One must never underestimate the degree of hatred that Dutch people feel for Moroccan and Turkish immigrants." Not "Muslims," note, but immigrants from particular places."
(...)"As for Dutch attitudes toward Islam, Buruma suggests that people like the anti-immigrant populist politician Pim Fortuyn were so angry with the Muslim reintroduction of religion into public discourse because they had just "painfully wrested themselves free from the strictures of their own religions," meaning Catholic or Protestant Christianity. "

En de andere kant? Die van de tussen loyaliteiten verscheurde 'in between people', zoals Garton Ash ze noemt? Buruma ziet paralellen tussen de verschillende daders van terroristische aanslagen in Europa: "Bouyeri's story has striking similarities with those of some of the London and Madrid bombers, and members of the Hamburg cell of al-Qaeda who were central to the September 11, 2001, attacks on New York. There's the same initial embrace and then angry rejection of modern European secular culture, whether in its Dutch, German, Spanish, or British variant, with its common temptations of sexual license, drugs, drink, and racy entertainment; the pain of being torn between two home countries, neither of which is fully home; the influence of a radical imam, and of Islamist material from the Internet, audiotapes, or videocassettes and DVDs; a sense of global Muslim victimhood, exacerbated by horror stories from Bosnia, Chechnya, Palestine, Afghanistan, and Iraq; the groupthink of a small circle of friends, stiffening one's resolve; and the tranquil confidence with which many of these young men seem to have approached martyrdom. "

Garton Ash gebruikt de boeken om zich opnieuw de vraag te stellen: wat staat ons te doen? Hij komt niet met een nieuwe agenda, maar zet wel alles mooi op een rijtje. "We have to decide what is essential in our European way of life and what is negotiable. " Maar niet om bijvoorbeeld de VOC-way of life te verdedigen: je moet besluiten wat je wilt houden in je cultuur, wat essentiele principes zijn en wat je wil laten opgaan in de nieuwe, onvermijdelijke en misschien ook wel zeer vruchtbare mengvorm van culturen. Vrijheid van meningsuiting is zoiets. Dat geef je niet weg, ook niet uit voorzichtigheid jegens religies. "This is a version of multiculturalism which goes, "You respect my taboo and I'll respect yours." vindt Garton Ash.

"Skilled police and intelligence work to catch would-be terrorists before they act (...) is essential not just to save the lives of potential victims. It's also vital because every terrorist atrocity committed in the name of Allah hastens the downward spiral of mutual distrust between Muslim and non-Muslim Europeans."Banen eerlijk verdelen, is ook zoiets. En hoewel buitenlnds beleid in de Palestijnse gebieden en het Midden-Oosten niet doorslaggevend is voor het ontstaan van terrorisme, "there's no doubt that the Palestinian issue and the Iraq war have fed into European Muslims' sense of global victimhood." En voor wat betreft religie: "In the relationship with Islam as a religion, it makes sense to encourage those versions of Islam that are compatible with the fundamentals of a modern, liberal, and democratic Europe. "

"Is it likely that Europeans will rise to this challenge?" besluit Garton Ash: "I fear not. Is it still possible? Yes. But it's already five minutes to midnight—and we are drinking in the last chance saloon".