Energiebedrijven

Voor één keertje ben ik het eens eens met een D66-er. Nouja, deels eens. Laurens-Jan Brinkhorst heeft nu eens in mijn ogen een goede stap gezet: met de splitsing van de energiebedrijven. Het netwerk enerzijds en de opwekking en levering van energie worden gescheiden. Dat is een goede stap. Niet alleen vanuit het oogpunt van concurrentie, zoals Brinkhorst stelt. Ook omdat het electriciteitsnet van cruciaal belang is. Als het niet goed wordt onderhouden, kan stroom uitvallen of raakt het technisch gedateerd. Dan zijn we allemaal de pineut.

Klagende energiebedrijven.
Dat de energiebedrijven klaagden dat het miljarden gaat kosten en dat dat allemaal op de burger moet worden afgewenteld, is een beetje hypocriet. Dat is namelijk het gevolg van hun eigen winstbejag. Veel energiebedrijven hebben hun netwerken in de jaren negentig voor twintig jaar in beheer gegeven aan Amerikaanse investeerders, via de zogeheten 'cross border leases'. Doordat deze investeringen in de VS fiscaal aftrekbaar zijn, krijgen beide partijen belastingvoordelen. Nu moet waarschijnlijk opnieuw onderhandeld worden over deze deals.

Publiek belang.
De vraag is hoe nu het publiek belang verdedigd kan worden als het gaat om energievoorziening. Dan gaat het om goedkope inkoop van energie en om enigszins sociaal beleid.
Garanderen dat je altijd goedkope energie hebt, is moeilijk als je energiebedrijven allemaal in buitenalndse handen zijn. Brinkhorst vertrouwt hier op de marktwerking maar dat is niet genoeg. De Oekraine-crisis heeft laten zien dat geopolitieke belangen meespelen bij energievoorziening. Daarom kiezen sommige landen weer voor staatsbedrijven. Energie is zo belangrijk geworden dat ze het liefst de mogelijkheid hebben het met bijvoorbeeld Saoedi-Arabie op een akkoordje te gooien, om dan goedkope olie te hebben voor het thuisfront. Die mogelijkheid heb je niet meer als je je electriciteitsbedrijven naar het buitenland verkocht hebt. Dat betekent wel dat verdere privatisering -overname door buitenlandse energiebedrijven- ongewenst is. Ik zou zeggen: even stoppen met aandelenverkoop aan private investeerders.

Sociaal?
Ook sociaal beleid is een taak voor energiebedrijven. Mensen niet meteen afsluiten, zeker niet de sociaal zwakkeren. De aandeelhouders van de energiebedrijven -voornamelijk provincies- zijn nu niet bepaald sterk in het verdedigen van het publiek belang. De politieke mode in de jaren '90 was ook nog eens om de overheid vooral 'op afstand' te zetten. De politiek wìlde niet te veel te zeggen hebben.
Gevolg? De bedrijven zijn bijvoorbeeld steeds strenger geworden met afsluiten en we zien daar langzamerhand de gevolgen van: steeds meer mensen die het zonder stroom moeten doen. Provincies hebben daar niks van gezegd. Ze zagen alleen maar de winst en dachten daar leuke dingen mee te kunnen doen. Sterker, de beslissing om aandelen van de energiebedrijven snel te verpatsen komt vooral voort uit de wens om snel geld te zien. Korte termijn denken dus van de politiek.
Dan vertrouw ik liever op een sterke toezichthouder, zoiets als de OPTA, een NMA of AFM. En dan is toegang tot het netwerk een fraaie stok achter de deur om de energiebedrijven te dwingen om een sociaal beleid te voeren.

Deels eens met Brinkhorst. Nou, da's toch een mooie score, voor al die D66-lezertjes die klagen dat ik D66 alleen maar afkam!