Europa en hoenuverderenzo (2)

In de Volkskrant schrijft chef buitenland Anoud Brouwers dit weekend een leuk stuk over Europa. Hij legt uit hoezeer Europa van het begin af aan daadwerkelijk was opgezet als een elite-project. Als vlak na de oorlog duidelijk was geworden hoezeer aartsvijanden Frankrijk en Duitsland met elkaar verbonden zouden worden, dan was het hele project subiet wegggestemd. Het ondemocratisch karakter was een zeker noodzakelijk kwaad. Daarmee werd Europa wel een speeltje van politici, diplomaten en academici: het ontleende zijn legitimiteit aan het economisch succes -wat het ontegenzeglijk gebracht heeft- maar ontbeerde democratische legitimiteit. Alleen, Europa gaat over meer en meer. Dat heeft de kiezer ook gezien. En het is wrang, maar wel een logische ontwikkeling, dat net nu voor het eerst in vijftig jaar de mening van de achterban werd gevraagd, diezelfde achterban nee stemt. Ook al was het verdrag nota bene bedoeld om de democratische legitimiteit van Europa te vergroten.

Breekpunt.
Europa staat nu voor een breekpunt, en Brouwers werpt de vraag op of het Europarlement nog wel zo legitiem is. Niet onterecht: Europolitici zijn zo ontzettend inwisselbaar in hun missionaire drang voor het project Europa dat ik vaak geen CDA-politicus van een GroenLinks-politicus kan onderscheiden.
Brouwers pleit nu voor een dubbelmandaat van nationale politici. En een afgeslankt Europarlement. Dat laatste weet ik niet zo - volgens mij blijft het Europarlement veel te doen hebben. Maar hoe dan ook, de Europese toekomst zal nooit meer hetzelfde zijn als ze was - en Europese politici zullen ook nooit meer zo in de schaduw opereren als ze tot nog toe gedaan hebben.

De kloof.
Er politici vinden dat dit referendum heeft laten zien dat de vermaledijde kloof tussen burgers en politiek nog steeds bestaat en politici nog dichter tegen de burger aan moet kruipen. Ik zie dat anders. Waren die eerste Europolitici niet zo visionair geweest, dan waren we nu wellicht nog niet eens begonnen met project Europa. Soms kun je niet wachten totdat iedereen klaar is voor je idee. Maar je moet ook weten wanneer het wel tijd is om de achterban erbij te betrekken en een goede discussie te voeren. Dat is nu ietsje te laat geweest.