Elitarisme

(Museum of Modern Art, Chicago)

September, de docu Wonderland. De scene waarin documentairemaker Robert Oey zijn levenspartner Femke Halsema vraagt wat hij nu eigenlijk zelf bedoelt met zijn docu. ”Snap jij waarom ik het Wonderland noem?” Zij gaat hem zichzelf uitleggen: “Ja, omdat je nog steeds gelooft in dit land”. Even later: ”Er is heel veel wat jou ergert aan dit land: de benepenheid, het gebrek aan kwaliteit, het gebrek aan elitarisme”.

Wat? Even terugspoelen. Gebrek aan elitarisme?
Ja, dat is wat ze zegt.
Elitarisme: eli·ta·ris·me (het ~) neiging alleen oog te hebben voor de belangen van een kleine groep.
"Oeps", denk ik, "Over het bevestigen van vooroordelen gesproken."

Donderdag 21 oktober. Micha Harmel (dichter, componist, dirigent) waarschuwt in een interview in de Volkskrant dat steeds meer hoger opgeleiden zich niet meer aan kunst commiteren. Er is geen respect meer voor datgene dat ergens bovenuitsteekt. “Het was Caesar die dat rijk opbouwde, niet zijn werkster”.

Een dag later, Volkskrant. Het betere boek verdwijnt uit de bibliotheken. Omdat in veel gemeenten de subsidie gekoppeld is aan de uitleencijfers, schaffen bibliotheken vooral boeken aan die 'omzet' leveren. Nederlandse uitgevers vinden dat de openbare bibliotheken hun culturele taak veronachtzamen.

En deze zaterdag in het NRC: Janneke Wesseling hekelt het overheidsbeleid waarin kunst vooral veel bezoekers moet trekken. Dat gaat ten koste van de kunst zelf. Internationaal tellen onze musea niet meer mee. Ze maken geen deel meer uit van internationale musea-netwerken waarin museau samen tentoonstellingen maken en laten reizen. Wesseling pleit voor een vurige verdediging van kunst en van kunstenaars van eigen bodem - van het verheffende, het uitdagende, het verassende van kunst. Musea moeten weer een visie op kunst hebben en de durf om het bestaan van kunst tegen de politiek te verdedigen. "Het is een Hollands misverstand dat kunst er alleen toe doet als iedereen die kunst moeiteloos mooi vindt."

En dat elitarisme dan? Want als er iets fout is tegenwoordig, is het dat wel? Toen er ooit aan Lucebert werd gevraagd of hij vond dat kunst een zaak van de elite is, antwoordde hij: "Jazeker, van de elite van de geest, maar daar kan in principe iedereen toe behoren."