Wonderland

En dan gauw naar "uitzending gemist", waar alleen nog maar de eerste aflevering van Wonderland te vinden was, de docu van Robert Oey. Over heimwee naar de jaren zestig, en de linkse beweging in de jaren zeventig en tachtig. Maar eigenlijk: een verhaal over zijn persoonlijke heimwee en zijn persoonlijke beleving van die jaren.

Ik kijk ernaar met gemengde gevoelens. Alhoewel een generatiegenoot, mis ik volstrekt de heimwee naar de jaren zestig die Oey zo uitbundig belijdt. Natuurlijk, die brachten een enorme verschuiving teweeg. Maar de vraag is of dat nu alleen maar veroorzaakt was door de denkbeelden. In zijn boek "op zoek naar leidersschap"oppert Paul 't Hart in zijn analyse van de politieke crisis na de moord op Fortuijn dat regenten in Nederland redelijk paniekerig reageren bij tegenstand in een vorm die ze niet verwachten. In de jaren zestig, schrijft 't Hart, was er van gevaar niet veel te duchten. Toch gaven de machthebbers zich verassend snel gewonnen. Vergelijkbaar met de paniek rondom de binnenbrandjes en de in feite door de media gecreerde "volksopstand" na de moord op Fortuijn. Zou die gemakkelijke overwinning een verklaring vormen voor de latere arrogantie van degenen die in de PvdA de boel overnamen?

Ook grootgeworden in de linkse beweging van de jaren tachtig -de vrouwenbeweging, homobeweging, en af en toe een uitstapje naar de vredesbeweging- ervaarde ik links niet alleen maar als vrolijk en bevrijdend, maar ook als hard en soms arrogant: de grootste schreeuwers maakten de dienst uit.

Oey prikt wel een aantal mythes over links door. Dat doet hij subtiel: de leraar die dag in dag uit linkse ideen uitdroeg maar toch vindt dat hij slechts een passant is in het leven van zijn leerlingen, en dat zij toch zelf hun eigen keuzes maken. En verbaasd en nadenkend reageert bij de vraag of mensen die voor kernenergie waren, hun mening uberhaupt wel kenbaar hadden durven maken. Dingen die aansluiten bij de discussies van de afgelopen tijd: de overdreven politieke correctheid; soms ronduit agressie van delen van de linkse beweging. Als klap op de vuurpijl vertelt hij dat Volkert van der Graaf ook bij hem op school heeft gezeten, bij diezelfde leraren. Maar gaat daar niet echt op door.

Maar verder? Juist omdat het zo'n persoonlijk document is, en minder een documentaire, ga je het met je eigen ervaringen vergelijken. Voor mij is het iets te romantisch en teveel heimwee naar iets dat misschien wel nooit geweest is. In een moeite door beluister ik ook maar even het interview met Oey in het radioprogramma Kunststof van Hanneke Groenteman. Gladjes, en zelfs -oef- een ietsje pedant.


Naschrift:
Op Uitzending gemist vind ik later het tweede deel dat ik in mijn vakantie gemist heb. En dat stemt me veel positiever. Het is het sterkste, meest kritische deel van de drie. De aanslag in Kedichem waarbij Janmaat's partner Wil Schuurman een been verloor; de Rara-aanslagen. Maar waar je ziet dat het mis gegaan is, zie je ook wat de kracht is van de beweging. De actieoerder die zo gepolitiseerd is, zoals hij zelf zegt, dat hij zijn werk niet meer kan doen. Tegenwoordig zouden we gebruik maken van onze sociale vaardigheden om die veranderingen in ons werk door te voeren, die we nodig vinden. De tijd van strijd is voorbij, de tijd van creatief je idealen verwezenlijken is gekomen. Sommigen zouden zeggen: opportunistisch. Anderen zouden zeggen dat we onze weg gevonden hebben, hebben leren communiceren en netwerken. Ik hou het op het laatste. En dat stemt me optimistisch.