Wat is er toch met Kansas aan de hand?

Toto, ik heb zo het gevoel dat we niet meer in Kansas zijn ("Toto, we're not in Kansas anymore"). Een klassieke zin uit de wereldliteratuur. In De Tovernaar van OZ wordt Dorothy met huis en al weggeblazen, samen met haar hondje Toto. Als ze ergens neergekomen zijn en Dorothy een blik naar buiten werpt, is dit de eerste, nuchtere conclusie die ze trekt.

What's the matter with Kansas?
Thomas Frank schreef een boek over het 'heart of Amerika', Kansas, waar hij zelf opgroeide. Een gebied dat vroeger vanzelfsprekend links (democratisch) was en nu even vanzelfsprekend conservatief. Het boek werd onlangs besproken in het NRC en nu ook in de Volkskrant (de Volkskrant loopt in boekbesprekingen vaak een weekje achter).
Het raadsel is: waarom stemmen vooral laagbetaalde mensen nu conservatief? De conservatieve agenda spreekt blijkbaar zeer aan: weg met overheidsbetutteling, weg met de feministes, de homo's, de liberals die "onze wereld hebben afgenomen", leve 'echte'Amerikaanse waarden als vrije markt en het gezin. Dat ze daarmee -okee, het klinkt betuttelend, maar toch- tegelijkertijd tegen hun eigen belangen in stemmen, is niet belangrijk. Zoals Frank schrijft:

'Ze stemmen tegen abortus, ze krijgen verlaging van de vermogensaanwasbelasting. Ze stemmen voor een sterkere defensie, ze krijgen industriele kaalslag. Ze stemmen tegen linkse universitaire studenten, ze krijgen de deregulering van de nutsbedrijven. Ze stemmen voor minder overheidsbemoeienis, ze krijgen er machtige monopolies voor in de plaats. Ze stemmen tegen wat ze zien als een elitaire cultuur, ze krijgen een sociaal bestel waarin de rijkdom is samengebald in minder handen dan ooit tevoren.'

Als verklaring hiervoor noemt Frank dat het conservatieve populisme als het ware verslaafd is aan zijn woede, aan het demonisch beeld van de tegenstander, en aan de linkse complotten die overal worden ontwaard. En, zou ik willen toevoegen, en aan zijn positie van underdog. Want tegelijk worden politieke eisen zo hoog opgeschroefd, dat ze nooit kunnen worden ingewilligd. Teleurstelling ligt dus op de loer - en dat voedt juist weer de woede. Het lijkt erop dat de achterban zich vooral met die emotie vereenzelvigt. En die lijkt onuitputtelijk.

Strategie
Wat heeft dit nu voor consequenties voor de strategie van de Democraten? Daar komt Frank ook niet uit. Maar wel dit: zelfs de fraaie spraakmakende docu's van de afgelopen maanden: Fahrenheit 9/11; Outfoxed en Supersize Me, kunnen dit niet zo maar doorbreken. Net zo min als de intellectuele maar elitaire New York Review of Books, of de op internet actieve organisatie Move On met haar campagne tegen Bush. Net zo min als een running mate van eenvoudige komaf, John Edwards. Ik vrees dat de toch al weinig linkse Democraten een stuk zullen moeten opschuiven naar rechts, en zich weer moeten richten op de gewone man. Soort Wouter Bos-strategie dus.