Leve het conservatief populisme

Ssssst, even niet meer uithalen naar Rita. Dat was de boodschap van de VVD-top afgelopen weekend tegen haar leden. Ook Rutte, vooràl Rutte liet zich daarin niet onbetuigd. Nijpels ('brokkenpiloot') , Kroes ('steun intrekken'), Dales, Hoogervorst en De Vries ('bloed aan de handen') kregen allen van het congres een verbale draai om de oren.
Die ingelaste rust, samen met de week tijd tussen stemmen (morgen laatste dag) en bekendmaking van de uitslag (31 mei), maakt het voor de abjecte Rita-critici in de VVD mogelijk om hun woorden terug te nemen en zich vast rond de nieuwe leider te scharen. En voor ons, om vast te wennen aan het nieuwe politieke landschap.

We weten inmiddels dat D66 een paar zeteltjes teleurgestelde Rutte-aanhangers mee zal pikken. Aan de andere kant zal Rita de teleurgestelde LPF-ers Wilders-fans, een aantal SP-stemmers en veel niet-stemmers trekken. Deze groep zal zijn thuis vinden bij IJzeren Rita. Het is vooral een conservatieve groep. En dan niet van dat keurige CDA-conservatisme van terug naar het gezin enzo. Nee, populistisch conservatisme: vreemdelingen deruit, al die regeltjes opheffen, ruim baan voor de SUV's en voor de vrije ondernemer. En vooral: niet te genuanceerd denkt, laat staan lange-termijn gericht. Een streng vreemdelingenbeleid zal gaan boven het land openstellen voor studenten en kenniswerkers uit het buitenland - ook al geeft dat laatste ons internationaal gezien een fiks betere positie. Milieu? O, dat is dat groene spul waar je met je SUV in kunt crossen.

Het zal ook van links een navenant-populistische toon gaan uitlokken. Een Marcel-van-Dam-achtig toontje, zullen we maar zeggen, waarbij het handhaven van verworven rechten zal gaan boven aanpassingen van de sociale zekerheid die het land klaar moeten maken voor internationale samenwerking en concurrentie. SP en PvdA (als Wouter het even niet meer heeft over de AOW) zullen er bij floreren; een traditioneel genuanceerde partij als GroenLinks krijgt het moeilijker. D66 zal Pechtold als lijsttrekker kiezen, die nooit is betrapt op veel diepgang maar wel op des te meer gevoel voor publieke opinie. Dat past uitstekend bij het nieuwe klimaat.
Ingewikkelder ligt hoe nu het nieuwe Kabinet gevormd moet gaan worden. Dat de VVD een fikse slag zal slaan is wel te voorspellen. Bos kan zijn partij naar de overwinning leiden, maar in dit politieke klimaat is dat onzeker. Hij heeft nog niet laten zien dat hij tegen populistische Rita op kan. Hij zal dus wel een slap kabinet met het CDA aan moeten dan.
Het kan ook zijn dat de VVD de grootste wordt. Met wie gaat ze dan regeren? Het CDA maakt, traditiegetrouw voor de verkiezingen, alweer van die zuinige 'ik-weet-het-zo-net-nog-niet'geluiden over verdere samenwerking met de VVD. Maar ze zal er toch aan moeten. Want als de PvdA slim is, blijft ze buiten samenwerking met een grote VVD. Hier valt niets te winnen, behalve conservatief-populisme. Niets voor Bos, die een open oog heeft voor globalisering. Laat Razende Rita maar een tijdje uitrazen. Werk achter de schermen aan een sociaal vooruitstrevend links getint Kabinet. Effe dimmen totdat de VVD over haar eigen uitspraken struikelt of de populisten elkaar de hersens in hebben geslagen. Intussen coalities sluiten met maatschappelijke organisaties en het vooruitstrevend deel van het bedrijfsleven (dat bestaat ook). En dan: Bingo.